Narcyz Łopianowski ps. Sarna - więzień Stalagu III C w Alt Drewitz w Kostrzynie (Oficer Wojska Polskiego – Więzień NKWD - Cichociemny - Żołnierz Armii Krajowej - Powstaniec Warszawski).

Biogram został opracowany na podstawie literatury i artykułów poświęconej tej legendarnej postaci, której krótki epizod wojennego życia związany był z Kostrzynem – obozem jenieckim Stalag III C. Narcyz Łopianowski walczył w Powstaniu Warszawskim w 1944 roku, a następnie trafił do niewoli w obozie jenieckim znajdującym się w Drzewicach. Wszyscy autorzy życiorysu i biografii wojennej Narcyza Łopianowskiego potwierdzają jego pobyt w „Kostrzyniu”. Również historycy zajmujący się martyrologią (Przemysław Mnichowski, Eugeniusz Jakubaszek i Wiktor Lemiesz) potwierdzają pobyt powstańców warszawskich w Stalagu III C w okresie jesieni 1944 roku. W dniu 4 października ze Śródmieścia do niewoli wyszły pierwsze oddziały walczącej Warszawy. Po kapitulacji do niewoli dostało się około 11 668 żołnierzy i oficerów wraz z generałami „Borem” i „Monterem”. Transporty Powstańców wyruszyły z Ożarowa do Stalagu 334 Lamsdorf (Łambinowice), gdzie po otrzymaniu numerów jenieckich zostali oni rozesłani do stalagów i oflagów na terenie Niemiec, m.in. do Stalagu III C Alt Drewitz (Drzewice-Osiedle Kostrzyna nad Odrą). Jak udało mi się ustalić w niewoli w więzieniu w Kostrzynie i Stalagu III C w Drzewicach przebywały również uczestniczki Powstania Warszawskiego, a także inni cichociemni (relacja więźniarki Polizeigefangnis ze Starego Miasta oraz mój art. 66 rocznica wyzwolenia obozu jenieckiego STALAG III C ALT DREWITZ ). Jeńcami obozu byli m.in.: podpułkownik Jacek Bętkowski ps.Topór – dowódca Odcinka Zachodniego na Śródmieściu, który zrzucony został pod Warszawą przed wybuchem Powstania i do stolicy dotarł 1 sierpnia, tuż przed godziną ”W”. W Powstaniu Warszawskim odznaczony Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari V klasy oraz dwukrotnie Krzyżem Walecznych. Wraz z nim do stalagu w Drzewicach trafił jego adiutant, kolejny cichociemny – porucznik Julian Piotrowski ps.Rewera. Przypomnienie sylwetek cichociemnych i uczestników Powstania Warszawskiego, którzy trafili do Stalagu III C w Drzewicach jest hołdem tym, którzy wierni byli przysiędze Armii Krajowej i dewizie cichociemnych: „Wywalcz Jej wolność lub zgiń”.

Narcyz Łopianowski urodził się rodzinie Ignacego i Marii z domu Woronkow w dniu 29 października 1898 roku w Stokach na Wileńszczyźnie. W Wojsku Polskim od 1919 roku, jako kawalerzysta i uczestnik wojny polsko – bolszewickiej służył m.in.: w 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich oraz 21 Pułku Ułanów Nadwiślańskich. W 1927 roku po ukończenie szkoły oficerskiej skierowany do 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. W 1937 roku awansowany na stopień rotmistrza, a następnie oficera mobilizacyjnego pułku. Przed II wojną światową znany jeździec i uczestnik szeregu mistrzostw i konkursów hippicznych, startujący na klaczy Sarna, której imię przyjął jako pseudonim w Armii Krajowej. Podczas wojny obronnej 1939 roku otrzymał początkowo przydział do Komendy Garnizonu w Augustowie, a następnie skierowany został do Ośrodka Zapasowego Suwalskiej i Podlaskiej Brygad Kawalerii w Białymstoku. Od 10 września 1939 roku walczył jako dowódca 2 szwadronu w 101 rezerwowym pułku ułanów wchodzącym w skład Rezerwowej Brygady Kawalerii dowodzonej przez pułkownika Edmunda Tarnasiewicza. Wraz z podległą jednostką  znajdującą się w składzie Grupy Operacyjnej "Wołkowysk" pod dowództwem generała Wacława Przeździeckiego w dniach 21 – 22 września walczył pod Grodnem i Kodziowcami. Szwadrony dowodzone przez rotmistrza Łopianowskiego 12 razy odpierały zaciekłe ataki pancernych oddziałów sowieckich. 101 pułk ułanów zniszczył około 22 czołgów, z czego 17 przez szwadron rotmistrza Łopianowskiego, który osobiście uszkodził jeden z czołgów jeszcze na początku walki w Grodnie. Podczas bitwy pod Kodziowcami nad Czarną Hańczą został ranny w nogę. Bitwa ta uznawana jest za największe zwycięstwo oddziałów polskich nad sowieckimi we wrześniu 1939 roku. W nocy z 23/24 września jego pułk  wkroczył na Litwę, gdzie został internowany i osadzony w obozie jenieckim w Kalwarii, a następnie w Rakiszkach. 11 lipca 1940 roku został uwięziony w obozie jenieckim Kozielsk II. 11 października 1940 r. z grupą oficerów został przeniesiony do moskiewskiego więzienia na Łubiance. Po wstępnej selekcji przeprowadzonej przez NKWD rotmistrz Narcyz Łopianowski znalazł się na liście 395 polskich oficerów z Kozielska, którzy uniknęli śmierci w Katyniu. Przebywał następnie w więzieniu na Butyrkach i Łubiance, a od 25 grudnia 1940 roku do 26 marca 1941 roku w tzw. "willi szczęścia" w Małachowce. Następnie w więzieniu w Putywlu. Po amnestii w sierpniu 1941 roku w Armii Polskiej generała Władysława Andersa w ZSRR. Pełnił służbę jako dowódca 2 szwadronu 5 Dywizjonu Kawalerii w 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty, a następnie 8 Dywizji Piechoty. W marcu 1942 r. wraz z 8 DP został ewakuowany do Iranu, a następnie Palestyny, skąd przedostał się do Wielkiej Brytanii. W listopadzie 1942 r. na terenie Anglii został dowódcą plutonu 1 pułku rozpoznawczego w 1 Dpanc. gen. Stanisława Maczka. W 1943 r. zgłosił się na ochotnika do pełnienia służby w okupowanej Polsce. W Anglii przeszedł specjalne szkolenie dla komandosów - cichociemnych. Narcyz Łopianowski był jednym z 316 cichociemnych – spadochroniarzy Armii Krajowej, który przerzucony został do kraju w 43 ekipie cichociemnych w ramach operacji lotniczej "Most I" - "Wildhorn I" w nocy z 15/16.04.1944 r. Samolot "Dakota" – Douglas C-47 wylądował na przygotowanym przez oddział AK lądowisku "Bąk", położonym około 16,5 km na południowy - wschód od stacji Lublin - Miasto, koło wsi Matczyn i Pawlina. Załogę samolotu stanowili piloci: Australijczyk Bill Wells; kapitan lotn. Bolesław Korpowski; pilot Tedd Harrod - Anglik, oraz radiotelegrafista Jack Willcaek – Australijczyk. Według źródeł historycznych było to pierwsze lądowanie samolotu alianckiego lecącego z baz na zachodzie (Brindisi we Włoszech) na ziemiach polskich. Samolot ten zabrał w drogę powrotną do Włoch kilku przedstawicieli polskiego podziemia min. generała Stanisława Tatara oraz elementy niemieckiego pocisku V-1. Wraz z Łopianowskim wylądował porucznik Tomasz Kostuch ps.”Bryła”. Rotmistrz Narcyz Łopianowski z chwilą lądowania automatycznie został awansowany do stopnia majora. Po dotarciu do Warszawy, pod konspiracyjnym pseudonimem "Sarna", został skierowany do służby w Ośrodku Pancernym Obszaru Warszawskiego Armii Krajowej, w którym objął stanowisko zastępcy dowódcy. W Armii Krajowej używał też konspiracyjnego nazwiska – Stanisław Wilczek oraz pseudonimu „Komedia”. Podczas powstania walczył na terenie I Obwodu Śródmieście - Podobwód "Sławbor" - odcinek taktyczny "Sarna" jako dowódca tego odcinka od 13 sierpnia 1944 roku, aż do kapitulacji. Rejon odpowiedzialności bojowej majora Narcyza Łopianowskiego obejmował swoim zasięgiem obszar między ulicami Marszałkowska - Wilcza - Pl. Trzech Krzyży - Nowy Świat - Al. Jerozolimskie. W czasie powstania, jako dowódcy odcinka taktycznego podlegały mu następujące pododdziały powstańcze: bataliony "Bełt", "Sokół", "Stefan" i "Chrobry" oraz kompanie Armii Ludowej "Gustaw". W czasie walk dwukrotnie ranny: w dniu 11 sierpnia przy ul. Wilczej i 11 września 1944 roku przy ul. Żurawiej. Za czyny bojowe, męstwo i walory dowódcze odznaczony podczas powstania: Srebrny Krzyż Virtuti Militari V klasy ( w dniu 22.09.1944 przez dowódcę AK ge. Tadeusza Bora – Komorrowskiego ) oraz Krzyż Walecznych (w dniu 1.10.1944 przez gen. Antoniego Chruściela). W Powstaniu Warszawskim w stopniu podporucznika AK brała również udział jego żona Irena. Po klęsce powstania od 3 października 1944 roku do 29 kwietnia 1945 roku przebywał w niewoli niemieckiej. Początkowo jako jeniec trafił z Ożarowa do Stalagu III C Alt Drewitz pod Kostrzynem, następnie Oflagu Sandbostel i VII A Murnau. Narcyz Łopianowski posiadał numer obozowy – 224 901. Po wojnie w czerwcu 1945 roku wyjechał z Niemiec do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w Wojsku Polskim do 1947 r. Następnie mieszkał w Londynie i Szkocji, a później wyjechał do Montrealu i Vancouver w Kanadzie. W kwietniu 1952 r. stanął przed specjalną Komisją Kongresu USA ds. Zbrodni Katyńskiej, gdzie złożył obszerny raport dotyczący pobytu w Małachówce. W 1955 roku Narcyz Łopianowski został awansowany do stopnia podpułkownika. Jego relacje dotyczące pobytu w Kozielsku II, Butyrkach, Łubiance i Małachówce zostały opracowane przez Andrzeja Krzysztofa Kunerta w postaci książki i wydane po jego śmierci przez Instytut Wydawniczy Pax, jako: "Rozmowy z NKWD 1940 - 1941". W 2007 roku na motywie wspomnień Narcyza Łopianowskiego został zrealizowany spektakl telewizyjny zatytułowany „Willa szczęścia” w reżyserii Jacka Gąsiorowskiego. Rolę rotmistrza Łopianowskiego zagrał Marcin Perchuć. Teatr Polskiego Radia nagrał słuchowisko zatytułowane „Propozycja” zrealizowane przez Jacka Snopkiewicza i Jacka Gąsiorowskiego. Narcyz Łopianowski ożenił się w 1933 roku z Ireną Jaworowską z Augustowa. W małżeństwie urodziło się dwóch synów Narcyz Marek i Andrzej Jan oraz córka Elżbieta. Zmarł w dniu 21 czerwca 1984 roku w Vancouver w Kanadzie.

Józef Piątkowski